Cupido en Sideron

Cadeau voor Willem V

Sideron en Cupido worden in de achttiende eeuw geschonken aan Willem V van Oranje, de latere stadhouder van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Stadhouders zijn geen koningen, maar hun hofhouding mag er wezen. En een zwarte bediende is extra chique.

Benjamin Samuel Bolomey, 1772, Haags Historisch Museum

Isaac Lodewijk la Fargue van Nieuwland, 1766, Rijksmuseum

Sideron

Guan Anthony Sideron wordt in slavernij geboren op Curaçao. Zijn twee voornamen krijgt hij waarschijnlijk van zijn ouders. Aan het hof wordt hij Sideron genoemd. Dat betekent ijzer in het oud-Grieks. Sideron komt in 1763 naar de Republiek en zal zijn familie nooit meer zien.

Isaac Lodewijk la Fargue van Nieuwland, 1766, Rijksmuseum

Cupido

Cupido wordt slaaf gemaakt aan de kust van West-Afrika en in 1766 geschonken aan de stadhouder. Zijn echte naam kennen we niet. Aan het hof heet hij Willem Frederik Cupido. Cupido is een liefdesgodje.

Beide jongens zijn waarschijnlijk een relatiegeschenk van de West Indische Compagnie, die zo’n 300.000 tot slaaf gemaakten vanuit Afrika naar Amerika heeft vervoerd.

Statussymbolen

Zwarte bedienden zijn een must have aan de Europese hoven. Ook bij welgestelde Haagse families. Ze dienen als statussymbool en worden vaak afgebeeld met hun meesters. Cupido en Sideron zijn aanwezig bij feesten en ceremonies en onderstrepen de rijkdom en macht van de stadhouder. Hier begeleiden ze Willem V en zijn gezin naar de Haagse meikermis op het Buitenhof.

Hendrik Pothoven, 1781, Haags Historisch Museum

cupido en sideron.jpg

Collectie Haags Historisch Museum

Positie

Wat is de positie van Cupido en Sideron aan het hof? Worden ze gezien als slaafgemaakten of zijn ze vrij? Lastig te zeggen. Ze draaien volwaardig mee, krijgen een goede opleiding en verdienen later een salaris. Hun kleding is hetzelfde als die van andere lakeien. Ze hoeven geen oorbellen of een zilveren slavenband te dragen. Wel dragen ze een tulband om hun 'exotische' afkomst te benadrukken.

Gewaardeerd

Sterker nog. Cupido en Sideron worden gewaardeerd. Ze klimmen op tot kamerdienaar, de hoogste vertrouwenspositie voor een niet-adellijke hoveling. Als de stadhouder en zijn gezin in 1795 naar Engeland vluchten, nemen ze Cupido en Sideron mee.

Tethart Philipp Christian Haag, 18e eeuw, Bijzondere Collecties, Universiteitsbibliotheek Leiden

Cupido sterft in 1806. Drie jaar na Sideron. Hij is dan vier jaar getrouwd met een witte Duitse vrouw. Best bijzonder. Ze krijgen twee zoontjes en een dochter. Wilhelmina van Pruisen, inmiddels weduwe van de stadhouder, blijft het gezin van Cupido na zijn dood financieel ondersteunen.

Cupido’s dochter verhuist later naar Den Haag en trouwt met een Duitse militair. Ze krijgen meerdere kinderen. Dit zijn drie van haar verre nakomelingen.

Meer weten over Cupido’s nageslacht? Klik hier.

Anoesjka Minnaard, 2017, Haags Historisch Museum

Esther Schreuder, 2017, Uitgeverij Balans

Opgedoken in het archief

We weten zoveel over Cupido en Sideron omdat hun bezigheden aan het hof precies werden genoteerd. Esther Schreuder krijgt in 2013 toestemming om onderzoek te doen in het Koninklijk Huisarchief. Ze schrijft een boek over het tweetal.

Tirzo Martha, 2017, Haags Historisch Museum

Ondersteboven

In 2017 krijgen Cupido en Sideron een tentoonstelling in het Haags Historisch Museum: Afrikaanse bedienden aan het Haagse Hof. Kunstenaar Tirzo Martha maakt hiervoor een driedimensionaal stilleven: De tronie van Sideron. Allerlei voorwerpen symboliseren het leven van Sideron. Het stilleven hangt ondersteboven om onze kijk op het koloniale verleden op z’n kop te zetten.

Hendrik Pothoven, 1781, Haags Historisch Museum

Meer weten?

Esther Schreuder, Cupido en Sideron. Twee Moren aan het hof van Oranje (Amsterdam, 2017).